Το μωρόπιστο κέντρο

Paul Krugman 

ΤΟ ΒΗΜΑ/ The New York Times

Λοιπόν, μπορεί κανείς να μιλήσει για «φαινόμενο Πολ Ράιαν»;

Προφανώς αναφέρομαι στο φαινόμενο, όχι στον άνδρα. Ο κ. Ράιαν, πρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμού της Βουλής των Αντιπροσώπων, και βασικός συντάκτης των δύο τελευταίων προτάσεων προϋπολογισμού των Ρεπουμπλικάνων στο Κογκρέσο, δεν είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρων από μόνος του. Πρόκειται για τυπικό, οικόσιτο δείγμα Ρεπουμπλικάνου εξτρεμιστή, ένας πιστός οπαδός της Άιν Ραντ που πιστεύει πως η απάντηση σε όλα τα προβλήματα είναι η περικοπή φόρων από τους πλουσίους και υπηρεσιών από τους φτωχούς και την μεσαία τάξη.

Όχι, αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι η λατρεία που έχει στηθεί γύρω από τον κ.Ράιαν - και ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο οι αυτοαποκαλούμενοι κεντρώοι τον έχουν αναγορεύσει σε σύμβολο δημοσιονομικής υπευθυνότητας, χωρίς να μπορούν ακόμη και τώρα να απαγκιστρωθούν από αυτή τους την φαντασίωση.

Η «λατρεία Ράιαν» ήταν έκδηλη την περασμένη εβδομάδα, μετά την δήλωση του προέδρου Ομπάμα που έλεγε το προφανές: ότι η τελευταία πρόταση των Ρεπουμπλικάνων για τον προϋπολογισμό, πρόταση που ο Μιτ Ρόμνι υιοθέτησε ένθερμα, είναι στην πραγματικότητα ένας «Δούρειος Ίππος» - με άλλα λόγια, μια απάτη. «Όσο κι αν μεταμφιέζεται σε σχέδιο για την μείωση του ελλείμματος, η αλήθεια είναι πως ο προϋπολογισμός είναι μια προσπάθεια επιβολής ενός ριζοσπαστικού οράματος στην χώρα», είπε.

Η αντίδραση πολλών σχολιαστών ήταν ένα οργισμένο ουρλιαχτό. Ο πρόεδρος, είπαν, είναι αναιδής. Η ομιλία του είχε προεκλογικό χαρακτήρα και έκρυβε κακία. Κι όμως-όλα όσα είπε ο Ομπάμα για την πρόταση Ράιαν είναι απολύτως ακριβή.

Αν και υπάρχουν πολλά προβλήματα με την συγκεκριμένη πρόταση, δύο είναι τα νούμερα που τα λένε όλα γι' αυτήν, αν τα κατανοήσει κανείς: από τη μια 4,6 τρις. δολάρια, και από την άλλη 14 εκατ. δολάρια.

Τα 4,6 τρισεκατομμύρια είναι η «τρύπα» που θα δημιουργηθεί στα δημόσια έσοδα την επόμενη δεκαετία, αν εφαρμοστούν οι φορομειώσεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπερκομματικού Κέντρου Φορολογικής Πολιτικής. Οι περικοπές αυτές - που ξεπερνούν ακόμη και τις προβλέψεις των προσωρινών φόρομειώσεων Μπους — θα ωφελήσουν δυσανάλογα πολύ τους πλούσιους, με τα μέλη του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού να γλιτώνουν 238.000 δολάρια από φόρους ο καθένας, ετησίως.

Ο κ.Ράιαν επιμένει πως, αν και οι φοροπερικοπές που προτείνει θα έχουν «ουδέτερες συνέπειες για τα δημόσια έσοδα, αυτός θα καλύψει το όποιο κενό δημιουργηθεί κλείνοντας τα φορολογικά «παραθυράκια». Όμως αρνήθηκε να συγκεκριμενοποιήσει έστω και ένα «παραθυράκι» που σκοπεύει να κλείσει. Αν δούμε λοιπόν την πρόταση του χωρίς το μυστικό (και πιθανότατα ανύπαρκτο) σχέδιο αναπλήρωσης . των εσόδων, θα διαπιστώσουμε ότι οδηγεί σε υψηλότερα ελλείμματα από τις αντίστοιχες προτάσεις προϋπολογισμού της κυβέρνησης Ομπάμα.

Στο μεταξύ, όμως, τουλάχιστον 14 εκατομμύρια Αμερικανοί θα έχουν χάσει την ασφαλιστική τους κάλυψη χάρη στις προτάσεις του κ.Ράιαν για περικοπές στο σύστημα Medicaid: για την ακρίβεια αυτή είναι η χαμηλότερη εκτίμηση, αφού το Urban Institute προβλέπει ότι ο αριθμός των Αμερικανών που θα μείνουν ανασφάλιστοι θα κυμανθεί ανάμεσα στα 14 και τα 27 εκατομμύρια.

Συνεπώς, η πρόταση Ράιαν είναι ακριβώς όπως την περιέγραψε ο πρόεδρος Ομπάμα: μια πρόταση που θα αρνηθεί την περίθαλψη (και πολλές ακόμη θεμελιώδεις υπηρεσίες) σε εκατομμύρια Αμερικανούς, ενώ χαρίζει πλουσιοπάροχα φόρους στις επιχειρήσεις και τους πλούσιους - και όλα αυτά χωρίς να μειώνει το έλλειμμα του προϋπολογισμού , εκτός κι αν πιστεύετε τα «μαγικά» του κ.Ράιαν. Γιατί, λοιπόν, οι κεντρώοι υπερασπίζονται τον κ.Ράιαν;

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν: τι σημαίνει να είναι κανείς κεντρώος;

Θα μπορούσε να σημαίνει όσους υποστηρίζουν πολιτικά πρόσωπα που είναι συγκριτικά απαλλαγμένοι από ιδεολογίες - πολιτικών πρόθυμων να υποστηρίξουν και πολιτικές πρωτοβουλίες των αντιπάλων τους. Από αυτή την άποψη, οι κεντρώοι θα έπρεπε να εξυμνούν ολημερίς τον κατεξοχήν πολιτικό που εμψυχώνει αυτό το πρότυπο - έναν τύπο που τον λένε Μπαράκ Ομπάμα.

Όμως οι «κεντρώοι» που συμμετέχουν στα πολιτικά δρώμενα παίζουν άλλο παιχνίδι. Για να «πουλήσουν» την εικόνα τους, πρέπει να είναι σε θέση να εμφανίζονται ως πρόσωπα «υπεράνω», ικανά να στέκονται ανάμεσα στις ακραίες κομματικές γραμμές και να ενώνουν τους σώφρονες ανθρώπους και των δυο κομμάτων - ακόμη κι αν αυτοί οι «σώφρονες» στην πραγματικότητα δεν υφίστανται. Και αυτό το σημείο δεν τους επιτρέπει να παραδεχτούν πόσο μετριοπαθής είναι ο κ.Ομπάμα, ούτε να αναγνωρίσουν τον λίγο πολύ γενικευμένο εξτρεμισμό των αντιπάλων του της δεξιάς.

Αυτός είναι ο ρόλος του κ.Ράιαν, ενός συνηθισμένου Ρεπουμπλικάνου εξτρεμιστή, που ωστόσο διαθέτει καλούς τρόπους. Οι «κεντρώοι» πρέπει να είναι σε θέση να υποκρίνονται ότι υπάρχουν και λογικοί Ρεπουμπλικάνοι, γι' αυτό και τον βάπτισαν ως τέτοιο, αναγνωρίζοντας του αρετές που δεν έδειξε ποτέ πως διαθέτει. Πράγματι, ήδη από το 2010 ο κ.Ράιαν, που δεν παρουσίασε ποτέ στην ζωή του κάποιο αξιόπιστο σχέδιο περιορισμού των ελλειμμάτων, βραβεύτηκε για την αφοσίωση του στην δημοσιονομική υπευθυνότητα από μια επιτροπή που εκπροσωπεί διάφορες γνωστές οργανώσεις κεντρώων.

Καταλαβαίνετε λοιπό το δίλημμα που αντιμετωπίζουν όλοι αυτοί οι σχολιαστές. Αν παραδεχτούν πως ο πρόεδρος έχει δίκιο στην κριτική του για την πρόταση Ράιαν, θα είναι σαν να παραδέχονται ότι τόσο καιρό ο κ.Ράιαν τους έχει πιάσει κορόιδα. Πόσο μάλλον που θα έθετε σε αμφισβήτηση όλο τον κεντρώο μανδύα τους— διότι, αν δεν το καταλάβατε, το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας μου είναι πως ο κ.Ράιαν δεν είναι ο μόνος βασιλιάς που είναι γυμνός.

Έτσι εξηγούνται τα ουρλιαχτά οργής, και οι επιθέσεις στον πρόεδρο για «μικροπολιτική εκμετάλλευση». Αυτό κάνουν στην Ουάσιγκτον, όταν προσπαθούν να εμποδίσουν με κραυγές κάποιον που προσπαθεί να πει την αλήθεια.